Waarom een circulair t-shirt nu (nog) niet de norm kan zijn

Circulariteit is een hot topic en veel merken gebruiken de claim circulair inmiddels. Er moeten echter nog veel stappen gezet worden in de mode-industrie om een volledig circulair t-shirt te kunnen produceren en daar de norm van te maken. Systeemonderzoeker Rosa Scholtens legt uit waarom. 

Door Rosa Scholtens

Wat is duurzaamheid?

Wanneer je over duurzaamheid schrijft, kun je niet om het woord circulair heen. Het woord “duurzaamheid” is inmiddels een doorgewinterde term geworden, en “circulariteit” is hard op weg hetzelfde te doen.

In het vorige artikel uit deze serie legden we uit waarom duurzaamheid en circulariteit niet hetzelfde zijn. Deze twee woorden worden vaak in één adem genoemd als het over “groen” gaat. Maar zoals ik in het artikel schreef, gaat circulariteit veel meer over een nieuw systeem en is duurzaamheid daar een onderdeel van. Dat zette me aan het denken over duurzaamheid in het algemeen. Het is een modewoord geworden dat voor allerlei doeleinden gebruikt wordt, terwijl het volgens de letterlijke betekenis vooral hierom gaat:

Duurzaamheid (zelfst. naamw.); eigenschap van lang mee te gaan of te blijven bestaan.

Is biologisch dan per definitie duurzamer?

Duurzaamheid zou dus boven alles iets moeten zeggen over hoe lang je van je kledingstuk kunt genieten. Bio katoen is in die context niet duurzamer dan gewoon katoen – het is immers beide katoen. En voor zover ik weet is bio katoen niet sterker, beter wasbaar of meer kleurvast dan gewoon katoen. In die redenatie krijgt een materiaal als polyester in de groene hoek vaak een boetekleed aangetrokken, vooral vanwege haar oorsprong (het wordt gemaakt van olie), maar ook vanwege de vrijkomende microplastics bij het wassen. En dat terwijl het wél voldoet aan de definitie van het woord duurzaam. Polyester is namelijk kleurvast, het is sterk en slijt langzaam, en het is goed te recyclen. 

Van duurzaam naar duurzame ontwikkeling

Het woord duurzaam is dus eigenlijk helemaal niet zo’n bruikbaar woord als je aan wilt duiden of een kledingstuk ‘groen’ en ‘goed’ is. Veel beter zou je over kunnen gaan op de term ‘duurzame ontwikkeling’. In dat geval is bio katoen prima, want het is een meer ecologische variant op regulier katoen en daarmee een duurzame ontwikkeling richting… jawel, daar hebben we ‘m weer: circulariteit.

Lees ook: waarom duurzaamheid en circulariteit niet hetzelfde zijn

Een circulair t-shirt, een nieuw systeem

Alle duurzame ontwikkelingen samen – waterbesparing, footprint verkleinende materialen gebruiken, transport verminderen, een leefbaar loon voor textielarbeiders en boeren, het opschalen van recycling, het ontwikkelen van nieuwe recyclingtechnieken, regelgeving rond het invoeren van ‘slecht’ textiel, en ga zo maar door – leiden uiteindelijk tot een nieuw systeem. Een nieuwe manier van denken en werken, waarin alles z’n plek heeft en niets één enkel leven beschoren is. 

Kan een circulair t-shirt dan de norm zijn?

Ja. Kan het nu? Nee. Alle schakels in de keten – van ontwerp tot productie – moeten samenwerken en dat gebeurt nu nog niet. Denk bijvoorbeeld aan de labels in je t-shirt, die vaak van een ander materiaal gemaakt zijn dan het t-shirt zelf. Voordat het t-shirt het recyclingproces in kan, moeten die labels eerst verwijderd worden. Dat is een extra handeling, waardoor het proces duurder wordt. Als alle schakels in de keten samenwerken halen we langzaam dat soort ‘bugs’ uit het systeem. Maar het gaat ook om grotere keuzes, zoals waar we produceren, hoe we produceren en welke materialen we gebruiken.

Wat kan de mode-industrie doen?

We hebben dus nog een hele rits duurzame ontwikkelingen nodig om tot circulariteit te komen. Kun je een t-shirt maken dat aan een heleboel duurzame ontwikkelingen bijdraagt? Zodat het straks, wanneer we echt grote stappen gaan zetten richting een circulaire textielketen, naadloos opgaat in het systeem? Ja, dat kan zeker.

Je kunt als merk kiezen voor materialen die minder water nodig hebben om te groeien, die in de productie minder belastend zijn voor de aarde. [Denk bijvoorbeeld aan linnen, of hennep]. Er kan “tweedehands” materiaal afgenomen worden, dat gerecycled wordt voor jouw nieuwe textiel. De productie kan van China naar Europa verplaatst worden, om het transport te verminderen en zeker te zijn dat fabrieken onder Europese wetgeving voor arbeid vallen.

De labels in kledingstukken kun je laten drukken in plaats van ze er los in te naaien, om zo recycling te vergemakkelijken. Kortom, er zijn een heleboel keuzes te maken die duurzame ontwikkelingen in de textielsector stimuleren. Hoe meer we er daarvan verzamelen – als een groen spelletje voor de toekomst – hoe eerder een circulaire economie in zicht is.

Lees ook: waarom het nu tijd is om de mode-industrie te verduurzamen

Wat kun jij doen?

Allemaal leuk en aardig, maar wat kun jij hiermee? Duurzaamheid gaat dus vooral over hoe lang een item meegaat. Vanaf het moment dat jij dat nieuwe t-shirt of die nieuwe spijkerbroek in huis hebt, kun je een heleboel dingen doen om het leven van je kledingstuk te verlengen.

• Was heel zorgvuldig. Alleen op 30 graden, liefst korte wasjes en alles op kleur gesorteerd.
• Was spijkerbroeken helemaal niet – daar worden ze niet mooier van en ze slijten harder.
• Wol houdt niet van de wasmachine – ondanks het wol wasprogramma
• Hang een spijkerbroek of wollen trui in de badkamer, nadat je gedoucht hebt. Deuren en ramen dicht – lekker stomen! Hang ze daarna buiten of voor het raam kan ook, maar nooit in de zon.
• Je kunt een spijkerbroek ook in de vriezer doen. Dan is hij de volgende dag weer helemaal fris.

Zo maak je een item dat misschien niet uitgesproken ‘groen’ is, toch een stuk duurzamer.

Over Rosa

Rosa Scholtens is schrijver, systeemonderzoeker & ondernemer, en werkt op verschillende manieren aan het verspreiden van circulair gedachtegoed voor de mode- en textielindustrie. Je kunt haar volgen op Instagram @rosascholtens. Op haar website publiceert ze regelmatig blogs en artikelen over dit onderwerp: www.rosascholtens.nl.Meer lezen van Rosa:

• Een ode aan de winkel van mijn moeder
• Waarom het in de circulaire economie iedere dag Earth Day is
• Waarom circulariteit en duurzaamheid niet hetzelfde zijn
• Bij Studio Jux in Utrecht vind je alles om jouw duurzame levensstijl mee vorm te geven