Hoe duurzaam is de duurzame collectie van Zeeman?

Zeeman, bekend van zijn budget kleding en producten, introduceerde in mei een duurzame collectie van duurzaam katoen en gerecyclede materialen. Door betaalbare duurzame producten aan te bieden, wil Zeeman laten zien dat duurzaam niet duur hoeft te zijn. Maar hoe duurzaam kun je zijn als je producten zo laag geprijsd zijn? Benieuwd naar de antwoorden op deze vragen, gingen we op onderzoek uit.

Door Aida Klein-Breteler | Foto: Zeeman  & Unsplash

Duurzaam betekent voor Zeeman ‘zuinig’: zuinig omgaan met mens, milieu, maatschappij én middelen. In hun nieuwe collectie zie je dit terug in zwembroeken van gerecyclede PET flessen, sneakersokken van achtergelaten visnetten, heren T-shirts van biologisch katoen en sokken van gerecycled katoen en polyester. Volgens Roosmarie Ruigrok, coördinator van de Fashion Revolution Week NL en oprichter van Clean&Unique, is dit een goed begin. Vooral de sneakersokken van nylon, gemaakt van gerecyclede visnetten uit de Noordzee. “Nylon is een sterk materiaal en behoudt goed zijn vorm. Het is een hoogwaardig product en zou eventueel nogmaals gerecycled kunnen worden, mits goed gewassen”, aldus Roosmarie. Maar gerecyclede PET flessen zijn een iets ander verhaal. Ze zijn bedoeld om plastic afval op te ruimen en dat is een goede intentie. “Maar helaas gaat de kwaliteit van het product ermee achteruit, komen microplastics via de wasmachine in ons oppervlaktewater terecht en worden er, vanwege de grote vraag naar gerecycled PET, tegenwoordig ook PET flessen geproduceerd die direct naar de textielindustrie worden gebracht. De wereld op zijn kop.”

De strijd tegen plastic

Zeeman erkent het plastic probleem. Kelly Kristelijn – CSR & Quality Assistent bij Zeeman: “Al jaren helpt Zeeman mee om het probleem van de plastic soep te beperken door vrijwel geen plastic draagtasjes meer te gebruiken en door producten met zo min mogelijk materiaal te verpakken. Maar helaas is het onzichtbare probleem van microplastics minstens zo groot. Per wasbeurt komen er zo’n 10 tot 20 miljoen microvezels via onze wasmachines in het oppervlaktewater. Deze microvezels zijn afkomstig van synthetische materialen uit onder meer kleding en textiel. Ook komen microplastics voor in bijvoorbeeld cosmetica.” In 2018 is Zeeman dan ook partner geworden van een initiatief dat een prototype wasmachinefilter heeft ontwikkeld. Het doel is om microplastics uit het water te filteren na het wassen. “Dit jaar wordt een prototype uitvoerig getest en is het de verwachting dat er een definitief ontwerp gerealiseerd kan worden.”

Lees ook: waarom mode van gerecycled plastic niet de beste oplossing is maar wel duurzamer

Het gebruik van de term “duurzaam katoen”

Naast de inzet op het beperken van plastic, heeft Zeeman de ambitie om het hele assortiment textiel te verduurzamen. Om die reden gebruikt het merk steeds meer duurzaam katoen in producten. Inmiddels bestaat tien procent van hun collectie uit duurzaam katoen. Het is opvallend dat Zeeman de benaming “duurzaam katoen” gebruikt in plaats van biologisch katoen. En dat woord is slim gekozen. Kristelijn: “We bieden zowel BCI katoen als organic en GOTS gecertificeerd katoen aan. Voor een consument kan het verwarrend zijn om deze terminologie door elkaar te gebruiken, vandaar dat we het bundelen en dit “duurzaam katoen” noemen.” 

Maar duurzaam katoen is niet per definitie schoon katoen

Sinds 2015 koopt Zeeman katoen in via het Better Cotton Initiative (BCI): een samenwerking tussen ontwikkelingsorganisaties, milieuorganisaties en het bedrijfsleven. In 2018 heeft Zeeman ruim 1,6 miljoen kilo duurzaam katoen ingekocht via het Better Cotton Initative. Dat is ongeveer 10% van het totaal. Het lidmaatschap van Zeeman stelt BCI in staat om meer dan 1100 boeren te bereiken en hen op te leiden in duurzamere productiemethoden. Klinkt goed, maar garandeert het BCI nu ook echt “schoon” katoen? Roosmarie Ruigrok: “Binnen de programma’s van BCI gaat het in de eerste instantie om het gebruik van chemische pesticiden en waterverbruik terug te dringen op plekken waar het niet haalbaar is om biologisch katoen te planten. Dit wil echter niet zeggen dat de katoen per definitie schoon is. Want bepaalde chemicaliën, pesticiden en genetisch gemodificeerde zaden zijn wel toegestaan. Iets wat het binnen fairtrade en organic cotton bijvoorbeeld niet is. Daarnaast garandeert het BCI ook niet dat de boeren een eerlijke prijs krijgen voor hun katoen. Er worden wel programma’s opgezet om boeren anders te laten werken, maar deze processen gaan heel erg langzaam.”

Lees ook: vijf dingen die je wilt weten over biologisch katoen

Een beter alternatief

De BCI doet dus eigenlijk precies wat de naam al doet vermoeden: het biedt niet hét duurzame alternatief voor conventionele katoen, maar wel een beter alternatief. Op dit moment is van alle katoen in de textielindustrie 30% via Better Cotton Initiative, tegenover 14% biologisch en zelfs minder dan 2% Fairtrade of gerecycled katoen. De duurzame collectie bestaat dus uit een verzameling van verschillende certificaten. Zo lanceerde Zeeman een speciaal jurkje voor moeder en dochter van biologisch katoen. Dit item is GOTS gecertificeerd. Kort door de bocht betekent dit dat het katoen van boeren komt die geen kunstmest en pesticiden gebruiken tijdens de katoenteelt. Ook heeft Zeeman een baby programma in biologisch katoen, maar dat is bijvoorbeeld niet GOTS gecertificeerd. Het heren basic t-shirt heeft het certificaat weer wel, want het bestaat uit 95% biologisch katoen. Waar twijfel bestaat over het gebruik van schadelijke stoffen, biedt Zeeman een extra garantie: het Oeko-Tex keurmerk. Deze vind je op 66% van de textielcollectie van Zeeman – waaronder ook op hun baby collectie. Dit keurmerk geldt voor textiel en kleding, en richt zich op het beperken van het gebruik van schadelijke stoffen in relatie tot de gezondheid van de eindgebruiker.

Pluspunt: Zeeman is transparant

Als consument kun je dus letten op het BCI logo en Oeko-Tex keurmerk als je op zoek bent naar een meer duurzaam alternatief voor katoen. Wil je écht biologisch katoen, let dan op het GOTS keurmerk. Zeeman is met hun duurzame collectie aardig goed op weg, maar er is zeker nog verbetering mogelijk. Het valt op dat ze daar zelf ook open over zijn. Zo hebben ze zelfs een folder gewijd aan “puntjes van kritiek” die ze kregen van hun klanten, waar ze heel transparant antwoord op geven. Ze publiceren video’s waarin ze vertellen hoe ze bijvoorbeeld een rompertje voor €2,49 kunnen aanbieden. En ze zijn ze open over de dilemma’s waar ze tegenaan lopen. Roosmarie Ruigrok: “Dat is een goed teken. Door transparant te zijn kan er makkelijker met vakbonden of andere organisaties aan problemen worden gewerkt.”

En dan toch die lage prijs, hoe kan dat?

Toch vragen we ons af hoe de lage prijs van Zeeman in balans kan blijven met de duurzame waarden die ze nastreven. Naar eigen zeggen kan Zeeman de kosten drukken door effectief te werken op veel vlakken. Zo gaan ze langdurige en gezonde samenwerkingen aan met hun leveranciers. Ze lossen problemen in de productieketen op, in plaats van de samenwerking te beëindigen. Daarmee creëer je duurzame relaties en wederzijdse gunfactors. Daarnaast produceren ze buiten het seizoen, waardoor leveranciers graag met Zeeman blijven werken en ze hun kansen én risico’s spreiden. Ook beladen ze vrachtwagens en containers maximaal op de heenweg. En nemen ze op de terugweg karton en plastic mee om te recyclen. Zo rijden er geen lege vrachtwagens en zijn er geen extra transportkosten. Ook dat is zuinig.

Nog even over duurzame keuzes gesproken

Hoewel uitverkoop niet helemaal strookt met een duurzaam businessmodel, gaat Zeeman er wel zo verantwoord mogelijk mee om. Na een aantal keer afprijzen blijven er over het algemeen nog weinig kleren over in een collectie. Het is tenslotte de bedoeling om “op te ruimen”. Maar als er dan toch wat overblijft stuurt Zeeman de kleding naar goede doelen, kindertehuizen en weeshuizen. Daarmee belandt eventueel voorraadoverschot dus niet op de brandstapel – zoals we wel eens horen in schrijnende verhalen in de media. Daarnaast werkt Zeeman ook op andere vlakken aan duurzame alternatieven. Zo verkopen ze biologisch afbreekbare vuilniszakken, gemaakt met grondstoffen uit het zetmeel van maïs. En als alternatief voor plastic tasjes bieden ze een statiegeldtas aan van gerecycled polyester en een bigshopper van gerecyclede cementzakken. In geen enkele Zeeman winkel is het “gewone plastic tasje” nog te bekennen.

Steeds een stukje beter

Zeeman streeft ernaar dat hun collectie voor 25% uit duurzaam katoen bestaat in 2020. Dat is nog lang geen 100%, maar het begin is er. Als consument kun je deze ontwikkeling positief stimuleren door bewust te kiezen voor het duurzame alternatief wanneer je bij Zeeman koopt. Zeeman is een groot bedrijf dat iedere dag honderden Nederlanders bereikt. Daarmee krijgt een duurzame koopkeuze maken ook draagvlak en dat is iets wat we alleen maar aanmoedigen. Vooral bij een bedrijf dat ook juist een betaalbare optie biedt om duurzaam te kopen, en het daarmee toegankelijk maakt voor een groep consumenten die anders niet de financiële middelen heeft om dit te doen. En ja, het kan altijd beter. Maar de eerste stappen zijn er. Toch is – hoe cliché ook – het duurzaamste kledingstuk degene die nu in je kast hangt. Dus vraag je af of dat nieuwe kledingstuk het wel waard is en of je het écht nodig hebt. Is het antwoord ja? Maak dan een weloverwogen keuze, zorg er goed voor en geniet er optimaal van.

Lees ook: waarom duurzaam niet duur hoeft te zijn en de Primark niet slechter is dan een H&M of Zara.