Hoe gebana ervoor zorgt dat familietelers de vruchten plukken van hun werk

Onze supermarkten liggen vol met groenten en fruit. Dat daar een heel handelssysteem aan vooraf gaat, staan we niet altijd bij stil. Voor kleinschalige familietelers is het moeilijker om een voet tussen de deur te krijgen op de wereldwijde markt van voedingsmiddelen. Social enterprise gebana maakt zich hard voor positieve verandering in het handelssysteem voor de kleine teler.

Door Talita Kalloe

Wie zelf een moestuin heeft of groenten en fruit teelt weet het. Groei je je eigen courgettes, pompoenen of aardbeien en geen enkel exemplaar is hetzelfde. Toch zie je in de supermarkten bijna identieke exemplaren. Wie levensmiddelen wil exporteren of importeren is onderworpen aan een scala van wetten en regels. Logisch, want zo waarborg je hygiëne en kwaliteit. Maar onderdeel van die regels is ook dat al onze groenten en fruit voldoen aan bepaalde uiterlijke criteria. Dit zorgt ervoor dat levensmiddelen die heerlijk smaken maar er nét iets anders uitzien toch niet door de keuring komen en hun verkoopwaarde verliezen. Hierdoor lopen lokale telers cruciale inkomsten mis – soms wel 35% van hun oogst.

Wat doet gebana?

Het is één van de flaws in het wereldwijde handelssysteem waar de Zwitsere social entreprise gebana zich hard voor maakt. Gebana ondersteunt telers en boeren in verschillende teeltregio’s wereldwijd met hun jarenlange knowhow op het gebied van kwaliteit, logistiek en handel. Hun missie: de wereldwijde handel op het gebied van levensmiddelen positief veranderen in het voordeel van eerlijke arbeidsomstandigheden voor telers en productiepartners, lokale economieën en het milieu. Zo is het gebana in mei dit jaar gelukt om een loophole te vinden in de export regels vanuit de EU zodat sinaasappels die afweken in kleur en maat toch verkocht konden worden aan consumenten. Hierdoor konden consumenten via gebana’s webshops toch sinaasappels kopen die anders verspild zouden worden of als sinaasappelsap zouden eindigen. Ze hebben hiermee het verlies van de oogst kunnen halveren. Een mooie overwinning voor de telers.

Toegang tot de markt voor kleine telers

Gebana ondersteunt onder andere met hun crowdprojects kleinschalige telers in het eerlijk, duurzaam en zelfredzaam exporteren van hun producten met alles wat daarbij komt kijken. Zo krijgen ook kleine telers de kans om de markt te betreden. Gebana werkt nauw samen met productiepartners in bijvoorbeeld Griekenland, Brazilië en Burkina Faso. Samen zetten ze zich in voor eerlijke omstandigheden voor telers en hun werknemers. Wat zo mooi is aan het bedrijf: ze leveren direct van de teler aan de consument en weten daarmee vele tussenpartijen en de daarbij horende marges te omzeilen. Op deze manier blijft er meer over voor de teler. Dankzij de veel kortere lijnen kunnen zij er letterlijk en figuurlijk de vruchten van plukken.

Kleuren of maten doen er niet toe, het is de smaak die telt”

De regels veranderen: hoe doet gebana dit?

Gebana zet zich in voor meer duurzaamheid, meer gelijkwaardigheid, en meer kwaliteit voor betaalbare prijzen in het handelssysteem. Hoe? Door de handel op een andere manier te benaderen, zodat jij als consument ook kunt kopen op een andere manier.

Online shop: van teler naar consument

Samen met telers en lokale verwerkers ontwikkelt gebana duurzame, biologische levensmiddelen die geschikt zijn voor verkoop. Het is een extra verkoopkanaal voor telers om hun oogst aan de man te brengen. Tien procent van de verkoopprijs stroomt weer naar hen terug. Gebana verkoopt de levensmiddelen in bulk of grootverpakking via hun webshop in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en sinds kort ook in Nederland. Zo kun je via de webshop van gebana seizoensgebonden levensmiddelen bestellen op basis van pre-order. Kleuren of maten doen er hier niet toe, het is de smaak die telt. De levering komt binnen op het moment dat het product is geoogst. Dat kan even duren, maar it’s worth the wait. Je kunt ook kiezen voor producten die al klaar staan om vervoerd te worden. Of je kunt kiezen voor producten uit voorraad. Dit zijn vaak droogwaren zoals noten, olie en gedroogd fruit, bijvoorbeeld.

In grootverpakkingen verzenden

Gebana verstuurt webshop bestellingen in grootverpakking – direct vanaf het land van herkomst – naar de consument toe. Zodra het product van het transportschip komt, wordt het gedistribueerd naar warenhuizen in Duitsland en Zwitserland. Vanaf daar wordt het direct verzonden naar de consument, zonder het eerst te laten verpakken of te voorzien van merkverpakkingen. Dit scheelt transportroutes, lagere CO2 uitstoot en minder verpakkingsmateriaal. Voor jou als consument betekent dit dat je producten in grootverpakking of bulk besteld om vervolgens te verdelen met bijvoorbeeld familie of vrienden. Je betaalt dus wel in één keer een wat hogere prijs, maar je krijgt grotere hoeveelheden waar je langer mee kunt doen en waar je meer mensen blij mee kunt maken.

Crowdprojecten ondersteunen

Als onderdeel van hun missie organiseert gebana ook crowdprojecten. Deze projecten staan los van de webshop en dienen enkel een sociaal doel. Wel kun je direct bestellen van een crowdproject. Hiermee support je direct telers en productverwerkers in het zelfredzaam worden en het betreden van de markt. Er kleven echter wel wat grotere risico’s aan. In het geval van een crowdproject weet je nooit helemaal zeker wanneer een product geleverd wordt. Ook bestaat de kans dat de levering soms helemaal niet doorgaat, als een crowdproject bijvoorbeeld niet aanslaat. Uiteraard krijg je dan wel gewoon je geld terug. Toch is het een extra middel voor gebana om telers die een mooi product hebben maar geen middelen om te exporteren toch te kunnen ondersteunen.

In 2020 is meer dan 530.000 euro van het deel van de verkoop uit gebana’s webshop naar 2554 telerfamilies gegaan”

Delen van de verkoopprijs met telers

Als consument kun je dus direct producten van telers kopen via de webshop. Tien procent van de verkoopprijs van de producten gaat naar de familietelers. Dit gaat echter verder dan een mooi marketingpraatje, er zit een heel systeem achter. In een fairtrade gecertificeerd systeem zie je vaak dat telers rauwe producten leveren zoals koffie- of cacaobonen. Deze producten moeten echter nog verwerkt worden tot een eindproduct. De telers krijgen betaald voor het rauwe product, maar het eindproduct – dat je in de winkels ziet – levert soms wel 8-10 keer zoveel op. Geld dat vooral aan de strijkstok blijft hangen voor bijvoorbeeld supermarkten. Gebana omzeilt dit systeem door direct met de telers producten te ontwikkelen en deze via hun eigen webshop te verkopen. Zoals bijvoorbeeld cashewnoten die je in de webshop bijvoorbeeld kunt kopen als gekruide noten en cashewnotenpasta. De teler krijgt hiermee 10% van de verkoopwaarde van de cashewnoten als eindproduct, bovenop de rauwprijs en het arbeidsloon. In 2020 is meer dan 530.000 euro van het deel van de verkoop uit gebana’s webshop naar 2554 telerfamilies gegaan.

Een holistische visie op duurzaamheid

Eén van de redenen waarom ik zo blij word van gebana: ze maken impact en hebben een holistische visie op duurzaamheid. Door hun missie vanuit het geheel te benaderen, werken ze er volledig omheen en zorgen ze voor duurzame verandering in alle schakels van de keten. Dit werkt als een ripple effect door. Doordat de lijnen zo kort zijn met de telers en hun families, is het ook transparant wie je support. Ook kun je als consument direct bijdragen door via gebana te kopen en bijvoorbeeld een crowdproject te ondersteunen. En last but not least: je haalt er ook nog eens de lekkerste, verse en vaak ook biologische producten mee in huis die je weer kunt delen met vrienden en familie. Een waardevol platform in many ways.

www.gebana.com