Kleurrijke plantaardige gerechten, vegan eettentjes en koffietjes met havermelk; vegan eten siert menig Instagram feed en is daarmee het geitenwollensokken imago allang voorbij. Maar steeds vaker zien we ook de term vegan kleding terugkomen. Wat betekent vegan kleding precies? Wat draag je wel en wat niet? Welke alternatieven zijn er? En waarom zou je ook als niet veganist ervoor kiezen om het te dragen?

Door Talita Kalloe

Veganisme: wat is het ook alweer?

“Veganisme is een levensstijl waarbij – voor zover mogelijk en praktisch haalbaar – wordt afgezien van alle vormen van exploitatie van, en wreedheid naar, dieren voor eten, kleding of andere doeleinden”

Aldus de formulering van de Nederlandse Vereniging voor Veganisme. Wat simpeler gezegd: als veganist eet je geen dieren en niets dat afkomstig is van dieren. Dit betekent dus geen vis of vlees, maar ook geen eieren, melkproducten, of andere producten met een dierlijke oorsprong. Daarnaast gebruikt een veganist geen verzorgingsproducten en kleding waar een dier aan te pas is gekomen of wat op dieren is getest. In een vegan kledingkast zul je dan ook geen kleding vinden met bont, leer, wol en zijde.

Lees ook: dit was de eerste veganistische schoenen- en kledingwinkel van Nederland

Wol: schapen moeten hoe dan ook geschoren worden. Toch?

Tachtig procent van de wol die wordt gebruikt in de Nederlandse kledingindustrie komt van het merinoschaap uit Australië. Dit schaap produceert tot wel vijf kilo wol per jaar en staat erom bekend dat het niet kriebelt. Ideaal dus om toe te passen in onze kleding. Nu hoor je vaak het argument dat schapen hoe dan ook geschoren moeten worden voor hun wol, en het daarmee alleen maar “goed” is voor het dier. Maar het scheren gebeurt vaak ook op een weinig diervriendelijke manier. Actiegroepen zoals Bont voor Dieren en PETA besteden hier aandacht aan. Radar zocht uit hoe diervriendelijk Merino wol nu eigenlijk is. En ook de grote Britse kranten zoals The Independent en The Guardian namen een deep dive in de wereld van wol. En dat kan best schokkend zijn wanneer je je erin verdiept. Gelukkig bestaan er ook wolsoorten met een zo laag mogelijke klimaatimpact en afkomstig van verantwoorde boerderijen waar respectvol met het schaap wordt omgegaan. Maar feit blijft dat wol een dierlijke oorsprong heeft en daarmee niet veganistisch is. 

Deze top van Studio Cossac is gemaakt van 100% modal (een alternatief voor zijde)

Zijde: met cocon en al in kokend water

Zijde is afkomstig van de zijderups. De rupsen scheiden een substantie uit dat verandert zodra het in aanraking komt met de lucht. Daardoor stolt het en wordt het zijde. Dit gebruiken de insecten om hun eigen cocon te maken waarin ze hun transformatie kunnen ondergaan van rups naar vlinder. Maar om uiteindelijk te kunnen uitvliegen, zullen de rupsen hun zijden cocon moeten openmaken. En dat beschadigt de gewilde zijden cocon. Om zoveel mogelijk zijde in één keer te kunnen gebruiken, worden de rupsen dan ook in hun cocon gedood door ze in kokend water te gooien. Er zijn veel zijderupsen voor nodig om een zijden kledingstuk te maken. Dat is niet alleen een kostbaar maar vooral ook wreed proces. Zijde is onder andere om die redenen voor veganisten een no go. Daarnaast is zijde ook pijnlijk voor de betrokken werknemers. Human Rights Watch onderzocht de arbeidsomstandigheden in de (Indiase) fabrieken waar zijde wordt geproduceerd, en trof daar veel te jonge kinderen aan het werk, veel met beblaarde handen van het onderdompelen in kokend heet water. 

Lees ook: dit zijn duurzame alternatieven voor zijde

Inkt: gemalen botten en luizenbloed

Om zeker te weten dat alles wat je draagt vegan is, heb je flink wat kennis nodig van stoffen, het productieproces en wat daar verder bij komt kijken. Zo zijn er ook veganisten die geen kleding kopen met inktopdrukken. Hierbij wordt namelijk vaak gebruik gemaakt van gelatine en dat is gemaakt van een eiwitproduct uit de botten van zoogdieren. Hetzelfde geldt voor de kleur rood. Dit wordt vaak gemaakt van geplette luizen (ook wel Karmijn of E120), of van schellak; een materiaal wat uit de uitscheiding van de vrouwelijk lakschildluis wordt gehaald. De diertjes worden vaak levend gekookt of door elkaar geschud totdat ze dood gaan. Vervolgens worden de schalen van het insect verbrijzeld tot een rood poeder. Het vocht dat vrijkomt bij het vermalen (hun bloed) komt op die manier vrij. Om die reden let de die-hard veganist ook op het type inkt wat voor zijn shirt is gebruikt.

Het duurzame babymerk Boro*Mini verft al hun items plantaardig (met planten, natuurlijke pigmenten en wortelsoorten)

Wat hangt er in een garderobe met vegan kleding?

Er zijn prachtige en stijlvolle alternatieven te vinden voor wol, leer en zijde. Er wordt tegenwoordig namelijk flink geëxperimenteerd met materialen. Niet alleen om een alternatief te kunnen bieden voor dierlijke materialen, maar ook om duurzamere materialen te onderzoeken als alternatief voor onze huidige grondstoffen. Want die zijn nu eenmaal niet onuitputbaar. Bij niet-dierlijke alternatieven kom je echter vaak uit op polyurethaan of polyester – en dat is gemaakt van plastic. Hoewel er ook met het recyclen van plastic volop wordt geëxperimenteerd, blijft plastic nog steeds een van de grootste milieuvervuilers wereldwijd. Daarin blijft het continu balanceren en concessies doen. Gelukkig bestaan er ook mooie plantaardige alternatieven. Zoals Tencel – gemaakt uit pulp van de eucalyptus boom. En er bestaan ook plantaardige alternatieven voor leer, wol en zijde die niet onderdoen aan de prachtige kwaliteit ervan.

Lees ook: 5x stijlvolle vegan merken 

Plantaardige alternatieven voor leer, wol en zijde:

• Leer: polyurethaan, rubber, kurk, piñatex (ananas), jacron of gewaxt katoen
• Wol: acryl, nylon, polyester, zeewier, hennep, soya, PET of katoen
• Zijde: viscose, Tencel, cupro, modal, triacetaat of lyocell

Vegan kleding: soms moet je héél goed kijken

Het zal je verbazen, maar zelfs een spijkerbroek kan niet-vegan zijn omdat er vaak een leren label aan zit waar het merk op staat. Hetzelfde geldt voor truien met leren elleboog pads bijvoorbeeld, of een shirt waar een wol-blend in zit. Merken zijn niet verplicht om het leer van de spijkerbroek in het waslabel te verwerken. Zo kan het zomaar zijn dat je er thuis pas achter komt omdat je er in de winkel overheen hebt gekeken. Je zal het kledingstuk dus goed moeten checken om zeker te weten dat het volledig vegan is.

Een label van olifantentpoep

Een interessant voorbeeld: Nukuhiva lanceerde twee jaar geleden hun eigen brand Nuku Jeans. Over ieder detail is nagedacht. Zo is het leren label op de broek vervangen door Jacron (sterk en wasbaar papier met een leerlook). Het papieren label aan de broek is gemaakt van gerecyclede olifantenpoep (geen zorgen, je ruikt er niets van). En hoewel er geen dier voor heeft geleden – is er wel een dier aan te pas gekomen. Daarmee is de jeans in theorie dus ook niet volledig vegan.

Lees ook: ontdek deze duurzame, non-toxic en vegan jeans

Shop like you give a damn

Wil je zeker weten dat alles wat je koopt vegan is, dan is het vegan online warenhuis Shop Like You give a Damn een goede optie. Dit platform werd in augustus dit jaar gelanceerd en je kunt er terecht voor je volledige vegan levensstijl. Van kleding tot cosmetica en eten voor jou én voor je huisdier (ja, echt!). Ook kun je er terecht voor de mooiste kleding, schoenen, tassen, riemen en meer van merken als MUD Jeans, Kings of Indigo, ARMEDANGELS, Studio Jux, Matt & Nat, Kuyichi en Miss Green. De missie van Shop Like You Give a Damn: diervriendelijk shoppen zó gemakkelijk maken, dat het raar voelt om het niet te doen. Oprichters Stephan Stegeman, Kim van Langelaar en Alex Jansen gaan tot het uiterste om een kwalitatieve én stijlvolle vegan selectie aan te bieden. Je kunt ze zien als het “vegan filter van het internet” en doen al het voorwerk voor je. En dat is best fijn. 

“Doe niet niets omdat je niet alles kunt doen”

Waarom je geen veganist hoeft te zijn om vegan kleding te dragen

Shop Like You Give a Damn deelde de Nederlandse variant op deze mooie quote: “Doe niet niets omdat je niet alles kunt doen”. Het inspireerde me. Ik ben zelf geen veganist, maar vegetariër. En ik betrap mezelf erop dat ik benoem hoe knap ik het vind als ik iemand spreek die veganistisch is. “Het lukt me prima om geen vlees te eten”, zeg ik dan. “Maar kaas? Daar kan ik echt niet zonder.” Ik val snel af, en vind het zelf lastig om mijn dagelijks hoeveelheid proteïne binnen te krijgen met alleen plantaardige voeding. Om die reden eet ik eens in de zoveel tijd een vette vis en dagelijks een eiwitproduct. Het schrijven van dit artikel drukte me echter weer met de neus op de feiten en deed me realiseren dat er ook een middenweg is. Wees niet te streng voor jezelf en probeer stapje voor stapje in jouw levensstijl te integreren wat voor jou werkt en wat bij je past. Als dat betekent dat je geen vlees eet, wel kaas, maar vanaf nu besluit geen zijde meer te dragen, dan is dat ook een stap vooruit. Zo zul je zien dat de overgang een stuk zachter is. 

Ook veganisten zijn ergens begonnen

Neem de tijd om het te laten bezinken en blijf mild naar jezelf toe als je hebt besloten om vegan te gaan winkelen, maar het niet áltijd lukt. Soms is je bankrekening degene die je vertelt voor welk product je moet kiezen, of klopt het label van het kledingstuk niet met de daadwerkelijk gebruikte stoffen. Vergeet dan niet dat je intentie altijd goed is. En dat is al een heel mooi begin.