Zijde is een prachtig materiaal, maar niet bepaald diervriendelijk. In de reguliere zijde-productie staat de zijderups een noodlottig einde te wachten. Je hoeft geen veganist te zijn om bedenkingen te hebben bij het dragen van zijde. Maar wat veel mensen niet weten, is dat er gelukkig ook duurzamere alternatieven voor zijn.
Het lot van de zijderups
Zijde is afkomstig van de zijderups. Als het tijd wordt voor de transformatie tot vlinder, spint de rups draden en maakt hier een cocon mee. De draden kunnen wel een kilometer lang zijn en zijn zo sterk dat ze tot 5 keer hun lengte uitgerekt kunnen worden. Maar om uiteindelijk te kunnen uitvliegen, zullen de rupsen hun zijden cocon eerst moeten openmaken. En dit breekt de zijdedraad wat voor de – ik noem het maar even – “reguliere” industrie zo gewild is. Om de zijde draden intact te houden, worden veel zijderupsen gedood in hun cocon door ze levend in kokend water te gooien. Dit levert namelijk 20% meer zijde op dan wanneer de rupsen op een natuurlijke manier hun cocon verlaten. Slechts enkele rupsen ontkomen dit lot en moeten zorgen voor de voortplanting van een nieuwe generatie rupsen. De rupsen zijn alleen nog te vinden in de zijdeproductie, zijn volledig afhankelijk van mensen en vliegen niet meer rond in het wild.
Een zijden kledingstuk
Om een zijden kledingstuk te maken zijn ruim duizenden zijderupsen nodig. En om snel zo’n grote hoeveelheid zijde te kunnen produceren, worden veel zijderupsen onnatuurlijk gefokt. Door hun grootte kunnen ze vaak niet meer vliegen en hun hoofd en mond is dusdanig misvormt dat ze slecht kunnen eten. Daarnaast zijn de arbeidsomstandigheden ook niet om over naar huis te schrijven. Human Rights Watch onderzocht de arbeidsomstandigheden in de (Indiase) fabrieken waar de productie van zijde plaatsvindt. Ze troffen daar veel te jonge, werkende kinderen aan. Veel zelfs met beblaarde handen van het onderdompelen in kokend heet water. Een naar, onterend proces in many ways.
Lees ook: ‘Waarom je geen veganist hoeft te zijn om vegan kleding te dragen.’
Diervriendelijker alternatief
Je zou jezelf met al deze informatie kunnen afvragen waarom je überhaupt nog zijde zou dragen. Maar zijde beschikt ook over goede eigenschappen. Zo is het hypo-allergeen, is het een sterk materiaal en is het beter afbreekbaar dan synthetische materialen als polyester. Daarnaast heeft zijde een relatief lage impact op ecotoxiciteit. Dit weegt echter niet op tegen de wrede methode die erachter schuilt.
Ahimsa of peace silk
Gelukkig zijn er ook diervriendelijke alternatieven. Ahimsa Silk – ook wel Peace Silk genoemd – is een diervriendelijk alternatief en betekent letterlijk: geweldloze zijde. Eri en Tussar zijn ook verschillende soorten Ahimsa zijde – de één wat zachter en de ander met meer textuur. De rupsen leven in een onaangetaste natuurlijke omgeving waar ze zich vrij kunnen bewegen en voeden. In deze manier van zijdeproductie verlaat de getransformeerde zijderups eerst op een natuurlijke manier zijn cocon. De beschadigde cocon wordt vervolgens gebruikt om zijde van te maken. Iedere zijdedraad dat hieruit voortkomt is anders van vorm en kleur en dat geeft het ook haar unieke look. Het kost echter meer tijd, is arbeidsintensiever om te verwerken en is daardoor ook wat duurder. Maar het is wel veel beter voor de dieren en voor de mensen die ermee werken.
Een mooi voorbeeld: zijde sjaals van Urban Medley
Een mooi voorbeeld van een bedrijf dat hier heel respectvol en goed mee omgaat is Urban Medley. Dit startende label geeft traditionele Indiase sjaals en capes een modern design op een ethische en verantwoorde manier. Urban Medley werkt uitsluitend met peace silk en dit zie je ook terug in hun producten. Ieder item is uniek. Daarnaast vervult het label ook een sociale functie. Hun sjaals en capes worden geproduceerd in Zuid-India in een kleinschalige community van mannen en vrouwen. De vrouwen scheiden handmatig de draden van de cocon en helpen met de bewerking van de sjaals tot het eindproduct. De mannen zijn veelal betrokken bij het printen van de sjaals. Dit doen ze ook volledig met de hand met houten mallen – ook wel block printing genoemd. Met hun label support Urban Medley deze lokale communities in India zodat zij hun vakmanschap voort kunnen zetten en in hun persoonlijke levensonderhoud kunnen voorzien. Dit alles op een eerlijke, ethische en verantwoorde manier. Meer lezen over over dit mooie bedrijf? Kijk hier.
Op zoek naar veganistische winkels? Ontdek Geitenwollenwinkel
Plantaardig alternatief: viscose en Tencel
Daarnaast zijn er ook plantaardige alternatieven – ideaal voor veganisten, zoals Tencel (lyocell) en viscose. Deze materialen worden gemaakt uit de pulp van bomen en doen niet onder aan het luxe gevoel van zijde. Om verwarring te voorkomen: Lyocell en Tencel zijn dezelfde stof, alleen is Tencel een gepatenteerde merknaam door het Oostenrijkse bedrijf Lenzing. Tencel wordt alleen uit beheerde, duurzame bossen gehaald in Zuid-Afrika. Lyocell dus niet per se. Voor de productie tot garen worden Tencel vezels in een chemische massa opgelost. In tegenstelling tot viscose, worden bij Tencel de gebruikte chemicaliën hergebruikt, in plaats van dat ze terug het milieu ingaan. Dit closed-loop systeem maakt het een duurzamer alternatief. Tencel komt bovendien van de eucalyptus boom. Deze groeit heel snel, en er kan dus snel veel van geproduceerd worden. Bovendien heeft Tencel een minimale impact op onder andere waterstress, de plastic soep en grondstoffengebruik.
EcoVero
Viscose heeft ook een zijde-achtige feel, maar is niet heel duurzaam. Het heeft een negatieve impact op de landbouwgrond en er zitten grote hoeveelheden giftige chemicaliën in verwerkt, zoals zwavelkoolstof. Ecovero is een duurzaam alternatief voor viscose. Bijna al de chemicaliën die gebruikt worden tijdens de productie van EcoVero worden opgeslagen en opnieuw gebruikt. In vergelijking met de productie van normale viscose, produceert EcoVero 50 procent minder uitstoot en gebruikt de helft minder energie en water. Daarnaast is het bleken van de pulp 100 procent vrij van chlorine.
Op zoek naar een duurzamer alternatief voor leer? Kijk hier eens
Wat kun jij doen?
Ben je net als wij gek op zijde, kies dan voor een diervriendelijker alternatief. Het kost wellicht wat meer, maar dan ben je er zeker van dat er geen mens of dier onder heeft moeten lijden. Pas wel op voor greenwashing. Als je ziet dat een merk biologische zijde gebruikt, informeer dan naar het type zijde dat ze gebruiken. Met Ahimsa-, Eri- of Peace zijde zit je vaak goed. Je kunt het ook tegenkomen als Tussar and Ghicha zijde.
Goed om te weten: hiermee kies je voor een diervriendelijk alternatief, maar niet per definitie voor een milieuvriendelijk alternatief. Wil je ook de garantie dat jouw zijde lief is voor het milieu, kies dan voor een OEKOTEX- of GOTS-gecertificeerde zijde. Bijvoorbeeld Ahimsa bi Coccccon. Voor plantaardige alternatieven kun je zoeken naar Tencel en EcoVero. Het moederbedrijf Lensing is één van de koplopers op duurzame innovaties van materialen afkomstig uit houtpulp en maakt daar hele mooie stappen in. Wat je ook kiest: doe het stap voor stap, en wees niet te streng voor jezelf. Iedere stap in de juiste richting is er één.