Duurzame uitvaart: van duurzaam leven naar een duurzaam afscheid

Draag jij mens, dier en milieu een warm hart toe, en wil je dat jouw afscheid in lijn is met dezelfde waarden? Gelukkig zijn er meer mensen zoals jij en is er inmiddels veel mogelijk op het gebied van een duurzame uitvaart. In dit artikel nemen we je mee in de mogelijkheden die je mee kunt nemen voor een betekenisvol afscheid.

Door Varisha Kalloe

Niet iedereen denkt er graag over na: hoe je je afscheid voor je ziet wanneer je je laatste adem hebt uitgeblazen. En ook niet iedereen weet dat er heel veel mogelijkheden zijn in het vormgeven van jouw uitvaart op een manier die helemaal bij je past. Ook als bewust en duurzaam leven een hele belangrijke rol speelt in jouw leven. 

Gelukkig erkent ook de uitvaartsector het belang van duurzaamheid en bieden zij tegenwoordig een duurzame uitvaart aan als optie. Zo kun je ook ná het overlijden een positieve impact op het milieu behouden, en daarmee meteen een beetje liefde teruggeven aan moeder natuur. Er is nog iets waar niet iedereen bij stilstaat: de impact van een uitvaart op het milieu. 

De milieuimpact van een uitvaart

Wist je dat:

• een crematie met een gasoven een CO2-uitstoot heeft van gemiddeld 208 kilogram? Dat is ongeveer vergelijkbaar met een enkele vlucht van Nederland naar Spanje. De helft van de uitstoot komt door het verbrandingsproces zelf.
• een begrafenis gemiddeld een uitstoot heeft van 95 kilogram CO2? Een grafsteen of grafmonument komt vaak uit het buitenland. Het vervoer daarvan zorgt voor de meeste CO2-uitstoot.
• het meest vervuilende onderdeel van een uitvaart het transport is van de materialen en grondstoffen die gebruikt worden? Maar denk ook aan het vervoer van de bezoekers van een uitvaart tussen de verschillende locaties*

Gelukkig zijn er tegenwoordig veel alternatieven beschikbaar om op al deze onderdelen te kiezen voor een duurzamer en milieuvriendelijker alternatief. We zetten de mogelijkheden voor je op een rij in dit artikel.

*Bron: Dela.nl

Milieuvriendelijke opbaringsvormen

Tussen het overlijden en de uitvaart moet het lichaam gekoeld worden. Een koelapparaat verbruikt best veel energie. Wel zijn er tegenwoordig duurzamere alternatieven om het lichaam van de overledene gekoeld te houden. Denk aan de Bio Sac 200 en Graszoden methode. In tegelstelling tot een traditionele koeling, zijn deze twee opties geheel geluidloos en voelt de overledene niet ijskoud aan maar op kamertemperatuur.

Opbaring in uitvaartcentrum

Wil je echt energie besparen en hecht je niet per se waarde aan een thuisopbaring? Dan kan je er ook voor kiezen om het afscheid vanaf het begin geheel in het uitvaartcentrum of afscheidshuis te laten plaatsvinden. Aangezien er in deze ruimte geen gebruik wordt gemaakt van individuele koelapparaten, bespaart deze optie energie.

Bio Sac 200

Wil je toch liever thuis opgebaard worden? Dan kan je kiezen voor de Bio Sac 200. De Bio Sac 200 is geïnspireerd op een eeuwenoude methode die de Egyptenaren vroeger al gebruikten. Deze methode is 100% natuurlijk en bestaat uit twee componenten: klei en actieve koolstof. Deze fungeren ook direct als geur- en vochtfilter.

Graszoden methode

De graszoden methode is een bewezen methode bedacht door antroposoof Rudolf Steiner. Bij deze methode worden er graszoden onder de kist of het bed van de overledene geplaatst. Gras heeft een verkoelende werking, en neemt de temperatuur van de omgeving aan.

Duurzame uitvaart: begraven of cremeren?

Verbranding van je lichaam en kist zorgt voor ongeveer 100 kilogram CO2-uitstoot. Als je ook het hele uitvaartproces, het produceren van de kist, het verbranden van de kist, de persoon zelf, en de productie van de urn meeneemt, kom je zelfs uit op een gemiddelde uitstoot van 208 kg CO2 per persoon. Hoewel het proces van begraven uitkomt op 95 kilo CO2 uitstoot per persoon, is begraven niet per definitie een milieuvriendelijkere oplossing. In dat geval is er sprake van intensiever landgebruik. Voor één persoon is ongeveer 10m2 land nodig die gemiddeld veertig jaar bezet blijft. Sterker nog, zelfs ons ontbindingsproces is belastend voor het milieu. Er komen tal van chemische stoffen vrij die weer in de aarde terechtkomen. 

Wil je voor de meeste duurzame optie gaan voor begraven? Overweeg dan een natuurbegraafplaats.

Meer lezen: ook dit is circulair: van duurzaam leven tot duurzaam begraven

L

Natuurbegraafplaats

Op een natuurbegraafplaats liggen graven in een natuurlijke omgeving, zoals een bos of landgoed. Alle materialen: van de kleding tot de grafsteen en de kist moet door de natuur af te breken zijn, In Nederland zijn er 38 natuurbegraafplaatsen. Wat handig is om te weten over een natuurbegraafplaats:

• Op een natuurbegraafplaats mogen alleen kisten van afbreekbare materialen worden gebruikt.
• De kleding mag alleen uit natuurlijke materialen bestaan zoals wol, linnen of hennep. Kies bijvoorbeeld voor wollen sokken in plaats van schoenen en geef je sieraden een tweede leven in plaats van ze mee te nemen.
• Op een natuurbegraafplaats heb je geen duidelijk herkenningspunt zoals een grafsteen. Wel kun je kiezen voor een boomschijf of kei waar de naam in gegraveerd staat.
• Bij een natuurbegraafplaats kan de grond nooit meer een andere bestemming krijgen. Je bent dus tot in de eeuwigheid verzekerd van je laatste rustplaats. Zo blijft de natuur behouden, en ontstaat er zelfs nieuwe natuur op jouw laatste rustplaats; een mooi cyclisch proces.
• Natuurbegraafplaatsen groeien in populariteit. Geen plek op een natuurbegraafplaats? Sommige reguliere begraafplaatsen hebben specifieke secties die zijn gereserveerd voor groene begrafenissen. Ook hierbij wordt rekening gehouden met milieuvriendelijke aspecten.

Biologisch afbreekbare kisten en urnen

Het gebruik van biologisch afbreekbare materialen voor kisten en urnen vermindert de impact op het milieu. Deze materialen breken na verloop van tijd af en hebben minder invloed op het ecosysteem.

Natuurkisten

Kijk voor natuurkisten eens op de website van Jaap van Biesvelden of kies voor werelds eerste levende doodskist van Loop: The Living Cocoon. Deze kist wordt ook wel een “paddenstoelenkist” of – om het spannend te houden – de levende doodskist genoemd. De kist groeit namelijk uit zichzelf, op basis van mycelium. Dit is het wortelnetwerk van paddenstoelen. Mycelium wordt gezien als de grootste recycle-bron uit de natuur, omdat het fundamentele organismen verantwoord kan omzetten in voedzame stoffen voor de bodem. Zo geeft het letterlijk leven terug aan de aarde. 

Biologisch afbreekbare urnen

Kies je voor een crematie? Kies dan voor een biologisch afbreekbare urn van gerecycled materiaal zoals aardewerk, hout, klei of wilgentenen. Wil je je urn laten begraven in de aarde? Kies dan voor een urn gemaakt van strikt plantaardige materialen zoals zout, hars, hout en plantenextracten. Wil je de as laten uitstrooien in het water? Er bestaan ook speciale zee-urnen gemaakt van organisch granulaat. Deze lossen langzaam op wanneer deze in het water gelaten worden, waarna de inhoud opgenomen wordt door het water en daarmee de natuur.

Duurzame rouwkaarten

Overweeg het versturen van digitale rouwkaarten in plaats van papieren exemplaren. Dit vermindert de ecologische voetafdruk van papierafval. Kies je toch voor papieren exemplaren? Kies dan voor rouwkaarten die zijn gedrukt op gerecycled papier. Er zijn verschillende drukkerijen die gebruik maken van milieuvriendelijk papier en inkt op natuurlijke basis. Of nog mooier: kies voor plantbare rouwkaarten die zaden bevatten. Na gebruik kunnen deze kaarten (in het daarvoor geschikte seizoen) worden geplant. Een mooi en symbolisch gebaar en weer een extra moment om een dierbare opnieuw te herdenken wanneer de bloemen in bloei staan.

Boeketten tijdens duurzame uitvaart

Kies voor lokale en seizoensgebonden bloemen. Dit minimaliseert de ecologische voetafdruk die wordt veroorzaakt door het transporteren van bloemen over lange afstanden. Zijn er niet zoveel mooie bloemen in het seizoen? Kies dan in ieder geval voor biologisch geteelde bloemen. Hierbij worden geen schadelijke chemicaliën gebruikt. Overweeg ook eens een plant-baar bloemenarrangement. In deze bloemstukken zijn zaden verwerkt, die na de uitvaart weer kunnen worden geplant. Ook droogbloemen zijn een mooie duurzame optie.

Nog meer bewuste keuzes voor een duurzame uitvaart

Er zijn nog tal van mogelijkheden waar je rekening mee kunt houden voor een duurzame uitvaart. Van de rouwkaarten tot het vervoer naar de laatste rustplaats. We zetten nog een aantal tips voor je op een rij waar je rekening mee kunt houden:

• Onderzoek of je in plaats van een traditionele grafsteen ook een boom mag planten;
• Verwacht je veel gasten op de uitvaart? Stimuleer ze dan om zoveel mogelijk samen te rijden, met het openbaar vervoer te komen of met de fiets. Dit bespaart CO2-uitstoot en is daarmee milieuvriendelijker.
• Ook de grote uitvaartaanbieders – zoals DELA – bieden veel duurzame opties. Zo hebben zij het doel om in 2030 alle uitvaarten klimaatneutraal aan te bieden. En bieden ze als standaard al een duurzamere kist aan.
• Kies voor catering verzorgd door lokale cateraars. Kies daarnaast zoveel mogelijk voor biologisch en onbewerkte voeding, of onderzoek welke uitvaartcateraars in jouw buurt werken met seizoensgebonden producten.
• Onderzoek of jouw uitvaartondernemer de mogelijkheid biedt tot CO2-compensatie voor de uitstoot die gepaard gaat met begrafenis- of crematieprocessen.

Leg je uitvaartwensen (al)vast

Voordat ik begon aan het schrijven van dit artikel, had ik nog niet echt nagedacht over mijn eigen uitvaartwensen. En het klinkt misschien raar: maar nadat ik al deze duurzame opties had onderzocht, werd ik zo enthousiast, dat ik meteen al mijn duurzame wensen wilde vastleggen. Zo biedt Dela de optie om je wensen zowel online als offline met een wensenboekje vast te leggen. Óók voor de mensen die niet verzekerd zijn bij DELA. 

Dus, zit jij ook in de flow na het lezen van dit artikel? Neem wat extra tijd voor jezelf en leg de basis (al)vast voor jouw betekenisvolle afscheid. Zo geef je ook aan het einde van het leven iets terug aan de aarde.

Dit artikel bevat gesponsorde links