Katoen in conversie: waarom de transitie naar biologisch katoen om een lange adem vraagt

Tekst: Talita Kalloe | Fotografie: Renske Meinema

Biologisch katoen is een duurzaam, schoner en gezonder alternatief voor conventioneel katoen. De productie ervan is niet alleen beter voor de gezondheid van de drager, de teler en de maker, maar ook voor alle natuur die onze ecosystemen in stand houdt. Toch is slechts 1,4% van al het katoen wereldwijd gecertificeerd biologisch. De transitie naar een biologische teelt voor boeren kan tot wel drie jaar duren en gaat gepaard met strenge regels en hoge kosten. Als consumenten kunnen we positief bijdragen aan deze transitie.

Wat is biologisch katoen?

Biologisch katoen is katoen dat vrij is van pesticiden, chemicaliën of kunstmest. De technieken en materialen die ervoor worden gebruikt, hebben een lage impact op het milieu. Om de term ‘biologisch’ te mogen gebruiken, moet een boer zich houden aan strikte regels. De bodemgezondheid moet aan bepaalde maatstaven voldoen en er geldt een verbod op kunstmest, synthetische pesticiden en genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s). Door de bodem met rust te laten en herstel te bevorderen, kunnen biologische boeren werken aan hun eigen toekomst en bijdragen aan die van de bredere mode-industrie. Het gebruik van biologische principes voor katoenteelt biedt dus zowel voordelen voor de boer en de arbeiders, als voor het klimaat, de bodemgezondheid, waterkwaliteit en biodiversiteit.

Lees ook: vijf dingen die je moet weten over biologisch katoen

Wat is katoen in conversie?

Katoen in conversie is katoen dat wordt geproduceerd gedurende de overgangsperiode van een conventionele katoenboerderij naar biologische katoenproductie. Deze transitie kan een aantal jaren duren omdat de bodem tijd nodig heeft om zich te herstellen en te ontdoen van het gif uit de chemische producten die voor conventioneel katoen werden gebruikt. Deze switch wordt ook wel “katoen in conversie” genoemd. Hoewel de vraag naar duurzame materialen groeit, staan katoenboeren er vaak niet voor open om de switch van conventioneel katoen naar biologisch katoen te maken.

De boeren doen dit niet uit onwil, maar omdat het een tijdrovend en kostbaar proces is. Vanaf moment één van de conversie mogen uitsluitend biologische praktijken worden toegepast. Het certificeringsproces duurt bovendien twee tot drie jaar. In de tussentijd is het katoen niet-geclassificeerd als biologisch en kan het nog niet voor een biologische premium prijs worden verkocht. Deze transitieperiode vraagt veel van de boeren. De oogst is lager en katoenboeren zijn afhankelijk van de katoenoogst voor hun jaarlijkse inkomen. Bovendien moeten ze nieuwe managementsystemen installeren en hoge kosten betalen voor het certificeringsproces. Het is een transitie die vraagt om een lange adem.

De invloed van merken, fabrieken en consumenten

Dit is een grote uitdaging voor boeren die in een sterk competitieve markt moeten overleven. De boer kan hierin alle support van merken en fabrieken gebruiken. Om de transitie van conventioneel katoen naar biologisch katoen te kunnen maken, hebben boeren financiële steun en een overtuigendere marktvraag nodig. Ook jij als consument kunt daaraan bijdragen, door bewust te kiezen voor biokatoen. Want hoe groter de vraag, hoe groter het draagvlak voor positieve marktwerking in het voordeel van de boeren.

Make the Switch

Eén van de merken die zijn verantwoordelijkheid hierin neemt is het duurzame denimmerk Kuyichi. Met “Make The Switch” demonstreert Kuyichi, samen met bekende Nederlanders zoals Floortje Dessing en Barry Atsma, hoe de katoentransitie eruit kan zien. Al ruim twintig jaar werkt het bedrijf aan het verduurzamen van de industrie, met name door te investeren in biologisch katoen. Ruim twintig jaar geleden ontwikkelde Kuyichi de eerste 100% biologische jeans om zowel sociale als ecologische redenen. Door samen te werken met lokale katoenboeren, kan iedereen in de productieketen eerlijk worden beloond en kan katoen op een duurzame manier worden geteeld. Katoen in conversie zorgt voor een betere biologische toekomst, maar is lastiger in de markt te zetten. Toch gaat Kuyichi deze uitdaging graag aan als volgende stap in zijn duurzame missie. Een prachtig voorbeeld van een bedrijf dat zijn duurzame missie niet alleen vertelt, maar ook doorleeft.

Goed voorbeeld doet volgen

Kuyichi merkte op dat boeren met een succesvolle switch naar biologische landbouw, vaak andere boeren in hun omgeving inspireren om mee te doen. Dit is dan ook het effect waar het merk op aanstuurt. In september 2023 bezocht het Kuyichi-team boer Cengiz Karadeli op zijn plantage in de Turkse regio Aydin. Hij is verbonden aan de stoffenleverancier van Kuyichi: Bossa. Cengiz Karadeli is net begonnen aan zijn biologische katoenreis. De eerste conversiegroei van zijn katoenveld vond hij spannend, want de kans op plagen en een lagere opbrengst van het katoen zijn in het beginstadium reëel. Inmiddels is de eerste oogst binnen en zijn de arbeidsomstandigheden op de katoenboerderijen in Turkije gecontroleerd in samenwerking met Sağ Salim, een sociaal auditprogramma. De volgende stappen worden duidelijker naarmate het veld regenereert. Kuyichi volgt de reis van boer Cengiz tot het einde van de conversieperiode – en daarna.

Bossa – één van Kuyichi’s vaste stoffenleveranciers – zet een inspirerende standaard neer. De fabriek in Adana is een van de beste in Turkije, mede door hun toekomstbestendige visie: duurzaamheid wordt gezien als voortdurende ontwikkeling in het belang van de huidige én toekomstige generaties. Zo hebben ze een uitgebreid aanbod aan duurzamere stoffen gemaakt van biologische en gerecyclede materialen en zijn ze gecertificeerd onder verschillende standaarden. Sinds 2018 is Bossa een no waste-faciliteit en worden alle afvalstromen hergebruikt voor het produceren van nieuw textiel. Bossa rapporteert uitgebreid over duurzaamheidsdoelstellingen en de vooruitgang van ecologische en sociale projecten. Door die stappen transparant en zichtbaar te maken, wordt de weg naar een duurzame katoenindustrie versneld.

Hoe jij als consument verschil kunt maken

Hoewel de vraag naar biologisch katoen hard groeit, gaat het aanbod maar langzaam omhoog. Om het aanbod omhoog te krijgen, is het ook nodig dat de vraag groeit. Kuyichi en Bossa dragen hun steentje bij door samen te werken. Ook andere denimmerken zetten zich in voor biologisch katoen, zoals ARMEDANGELS en Mudjeans. Maar de invloed ligt niet alleen bij de merken, ook wij als consumenten spelen een belangrijke rol. Door bewust te kiezen voor biologisch katoen stimuleren we dat nog veel meer boeren de switch kunnen maken. Het is niet alleen beter voor jezelf en voor het milieu, maar je geeft ook een belangrijk signaal af naar markt: het is tijd voor een transitie. En die tijd is nu.

Zo herken je biologisch katoen

• Het certificaat Global Organic Textile Standard (GOTS): Dit certificaat garandeert dat katoen biologisch is geteeld, milieuvriendelijk wordt verwerkt en dat arbeidsomstandigheden eerlijk en veilig zijn in de hele toeleveringsketen.
• Wanneer op het label “organic cotton” of “biologisch katoen” staat. Let op: het percentage biologisch katoen in een kledingstuk moet minimaal 95% zijn. Dit moet ook op het label staan. Zo niet, dan kan er sprake zijn van greenwashing. Als je het niet zeker weet kun je het vragen aan het winkelpersoneel of aan het merk zelf. Vragen stellen helpt, ook daarmee geef je een signaal af naar de markt.
• Jeansmerken bij wie je met een gerust hart kunt kopen: Kuyichi, ARMEDANGELS, Mudjeans (gebruikt 75% biologisch katoen, het overige materiaal is gerecycled katoen), Nudie Jeans.