Het fairtrade label: wat is het en waar kun je op letten?

Goede arbeidsomstandigheden en gelijkwaardige kansen zijn onmisbaar in een eerlijke handelsketen. Maar hoe weet je of daar echt sprake van is? Het fairtrade label is daar een goede graadmeter voor. Maar wat betekent Fairtrade precies? En hoe weet je wanneer iets fairtrade is?

Wat houdt fairtrade in?

Fairtrade helpt boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden een betere plek te verwerven in de handelsketen. Zo kunnen zij leven van hun werk en kunnen ze investeren in een duurzame toekomst. Een product mag als fairtrade gecertificeerd worden als het aan bepaalde standaarden voldoet. Denk hierbij aan katoen, koffie of cacao. In Azië, Afrika en Zuid- Amerika verkeren veel kleinschalige boeren continu in onzekerheid over hun inkomen. Daarnaast zijn ze overgeleverd aan klimaatverandering en aan de sterk fluctuerende wereldmarktprijs. Hierdoor kan de opbrengst van de oogst vaak te laag is om het hele gezin te kunnen onderhouden. Zonder een betrouwbaar inkomen kunnen ze niet investeren in hun onderneming, de toekomst van hun kinderen en in de gemeenschap. Hierdoor blijft de armoede in stand. Fairtrade doorbreekt deze vicieuze cirkel door standaarden te zetten die boeren de mogelijkheid bieden om zichzelf te ontwikkelen.

Fairtrade eisen en handelsvoorwaarden

De missie van Fairtrade is om met steun van de consument de handel eerlijker te maken en de positie van boeren en arbeiders in de keten te versterken. Zo willen ze een duurzame en rechtvaardige wereld dichterbij brengen. Daarom stellen ze een aantal eisen en handelsvoorwaarden.

Boeren moeten zich verzamelen in coöperaties

Een belangrijke eerste stap is dat kleine boeren zich organiseren. Dit heeft als voordeel dat ze gezamenlijk kunnen investeren in technische ondersteuning en logistiek. Hierdoor hebben de boeren een betere onderhandelingspositie, krijgen zij een betere prijs voor hun oogst en toegang tot de wereldmarkt. Ex- en importeurs kopen de producten ook van de boeren op bij de coöperatie.

Lees ook: hoe Gebana breekt met de status qua in het handelssysteem voor familietelers

Verplichte minimumprijs voor afname

Kopers die producten afnemen bij Fairtrade boerencoöperaties zijn verplicht een minimumprijs te betalen. Deze minimumprijs moet de boeren in staat stellen de kosten voor duurzame productie te dekken. Deze handelsvoorwaarde is er om de boeren te beschermen wanneer de wereldmarktprijs daalt. Als de wereldmarktprijs lager is dan de minimumprijs, wordt tenminste de minimumprijs betaald. Als de wereldmarktprijs hoger is dan de minimumprijs, ontvangen de coöperaties uiteraard de hogere wereldmarktprijs. De minimumprijs is dus een prettig vangnet dat zekerheid biedt aan de boeren.

Lees ook: Waarom handmade in Nepal meer is dan alleen een goed verhaal

Een Fairtrade premie

Wanneer afnemers een product bij boerencoöperaties afnemen, betalen zij een Fairtrade premie bovenop de prijs die zij betalen voor de producten. De boeren beslissen democratisch waar zij deze premie aan besteden. Het gaat hierbij vaak om bedrijfsontwikkeling voor de boeren, zoals verbetering van productiviteit, kwaliteit en infrastructuur. Voor arbeiders op plantages komt de Fairtrade premie ten goede aan gemeenschapsprojecten zoals onderwijs en gezondheidszorg. Plantages moeten de rechten van hun arbeiders respecteren en hun sociale ontwikkeling stimuleren. Op deze manier wordt gelijkwaardigheid en duurzaamheid in het handelssysteem op een zelfredzame manier gestimuleerd.

Milieueisen

Fairtrade stelt naast sociale eisen ook milieu-eisen. Zo zijn bepaalde bestrijdingsmiddelen verboden, en zijn er eisen voor afval- en waterbeheer en voor energiegebruik. Ook moeten producenten kunnen aantonen dat zij zo min mogelijk kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruiken. Op deze manier wil Fairtrade schade aan gebieden met hoge ecologische waarde voorkomen.

Lees ook: 5x learnings in de zoektocht naar eerlijke fabrikanten

Wanneer is iets Fairtrade?

Om het Fairtrade keurmerk te mogen voeren moeten producten 100% Fairtrade zijn. Bij samengestelde producten geldt die eis voor alle ingrediënten die Fairtrade certificeert. Dit betekent dat alle ingrediënten die Fairtrade gecertificeerd kunnen zijn, dat ook dienen te zijn. Zo bestaat melkchocolade bijvoorbeeld uit melk, suiker en cacao. De melk komt uit Nederland en daar certificeert Fairtrade niet, maar cacao en suiker wel. Elk product moet in ieder geval uit minimaal 20% Fairtrade-ingrediënten bestaan om het keurmerk te mogen dragen. Je herkent een ingredient dat op een Fairtrade manier gewonnen is aan een wit Fairtrade label.

Het Fairtrade label in kleding

Het Fairtrade logo ben je ongetwijfeld al eens tegengekomen op bananen, koffie, chocolade, wijn en goud. Maar wat veel mensen niet weten, is dat je dit logo ook tegenkomt in kleding van katoen. Dit betekent dat katoenboeren een eerlijke prijs voor hun katoen hebben gekregen en dat het katoen onder goede arbeidsomstandigheden (zonder kinderarbeid) is geproduceerd. Het zegt dus niet per se iets over het hele kledingstuk zelf, en het zegt ook niet dat de katoen biologisch is. Het label Fairtrade Textile Production Standard garandeert wel dat het complete kledingstuk volgens de Fairtrade standaarden is geproduceerd.

Lees ook: 5x wat je moet weten over biologisch katoen

Wat kun jij doen?

Het kan een hele klus zijn om jezelf wegwijs te maken in de wereld van keurmerken. Alleen al van het Fairtrade label zijn meerdere varianten te vinden. Welke varianten van het label je kunt vertrouwen vind je hier. Verder kun je zelf ook een hoop doen om ervoor te zorgen dat je een goed geïnformeerde keuze kunt maken.

Maak goed geïnformeerde keuzes op basis van transparantie: durf te vragen

Zie je een label dat je niet vertrouwd? Of juist helemaal geen label, maar er staat bijvoorbeeld wel op het item dat het eerlijk is geproduceerd? Vraag het dan op de man af. Aan de winkelmedewerker bijvoorbeeld. Of stuur een mailtje naar het merk zelf. Vragen via Instagram, Twitter of Facebook kan ook – gaat vaak ook het snelst. Bijvoorbeeld: “Ik zie dat het item eerlijk is geproduceerd. Hoe moet ik dit precies zien? En hoe controleren jullie dit?”

Koop bij webshops of winkels die het voorwerk al voor je hebben gedaan

Tegenwoordig zijn er steeds meer winkels, merken en webshops die het voorwerk al voor je gedaan hebben. En die zelf ook belangrijke criteria hanteren voordat ze een item produceren of inkopen. Denk bijvoorbeeld aan Nukuhiva, Sukha, Studio Jux of de Waar winkels. Of koop online bij Yumeko (bed- en badgoed) of duurzame modewebshops. Zij selecteren streng op eerlijke arbeidsomstandigheden en een zo duurzaam mogelijke productie.

Lees ook: bewust winkelen online doe je bij deze webshops

Koop bewust

Zie je een heel mooi item, maar kun je niet tot in het naadje van de kous achterhalen waar het vandaan komt, wees dan niet te streng voor jezelf. Het is al heel goed dat je je er bewust van bent en vragen stelt. Op die manier stimuleer je winkels en merken ook weer om scherp te zijn op duurzame waarden. En dat is al een mooie eerste stap. Het ene merk zal meer gericht zijn op people; en zorgen voor een goed inkomen en veiligheid voor arbeiders. Een ander merk is weer gericht op planet; bijvoorbeeld door gebruik te maken van biologisch katoen. Merken kunnen op hun eigen manier iets goeds betekenen voor de wereld.

Geef het juiste voorbeeld

Dit kan zowel in je eigen kring van vrienden of familie. Maar bijvoorbeeld ook als je een bedrijf hebt. Van de koffie die je gebruikt in het apparaat, het eten dat je beschikbaar stelt voor de lunch of de wijn die je schenkt tijdens een borrel: met iedere keuze die je maakt als persoon of ondernemer zet je het juiste voorbeeld voor jouw medewerkers en klanten. Het lijkt misschien een druppel op een gloeiende plaat, maar persoonlijk geloven wij in de kracht van een ripple effect. Je hoeft maar één persoon in zijn of haar hart te bereiken om een keten aan verandering in gang te zetten. Zo kun je kiezen voor een hoop fairtrade producten in de supermarkt als duurzamer alternatief. Of denk bijvoorbeeld ook eens aan een biologisch kerstpakket, vol met eerlijke, fairtrade en biologische producten. Kleine moeite, grote impact.

Bronnen: Fairtrade Nederland, Milieucentraal, Fairtrade International